Flott hugmynd

Ég er ekki vön að setja svona hluti á síðuna mína en mér finnst svona litlar hugmyndir svo hrikalega skemmtilegar.  Ekki spillir þegar mögulega hugmyndin getur haft áhrif á líf fólks.  Ég veit að þetta er ekki einsdæmi um virðingu fólks fyrir grunnskólakennurum sínum, ég á nokkuð margar svona litlar sögur sem sitja eftir.  Engin þeirra er tengd verkefni í bók eða námsefni sem slíku heldur miklu frekar atviki sem var stýrt af kennara til að kenna okkur mikilvægan hluti eða hluti.

En þetta fékk ég sem sagt sent í dag frá æskuvinkonu minni:

Dag einn bað kennari nemendur sína að skrifa nöfn bekkjarfélaganna á blað.  Þeir áttu að skrifa eitt nafn í hverja línu og hafa auða línu á milli.  Síðan bað hún nemendur sína að hugsa um það besta um hvern og einn og skrifa það fyrir neðan nafnið. Þegar nemendur fóru úr tíma skiluðu þau blöðunum til kennarans sem fór með þetta heim og bjó til lista yfir hvern nemanda og safnaði saman því sem bekkjarfélagarnir höfðu skrifað. Síðan fengu nemendurnir þetta í hendurnar daginn eftir. Þegar þeir lásu þetta urðu þeir hissa á öllu því jákvæða sem bekkjarfélagarnir höfðu skrifað.

Þeir höfðu ekki gert sér grein fyrir að þeir skiptu svona miklu máli. Kennarinn vissi ekki hve mikið nemendurnir ræddu þetta sín á milli eða við foreldrana en þetta hafði tilætlaðan árangur. Nemendurnir urðu ánægðari með sig og aðra í bekknum, þeim leið betur.

Lífið hélt áfram.

Mörgum árum seinna lést einn nemendanna sem hét Magnús og kennarinn ákvað að vera viðstaddur jarðarförina. Einn vinur hins látna gekk til hennar og spurði hvort hún hefði verið kennarinn hans og sagði að Magnús hefði talað mikið um hana. Foreldrar hins látna komu einnig til hennar og vildu sýna henni svolítið. Þau höfðu fundið samanbrotið blað í veski Magnúsar og var það listinn með öllu jákvæðu atriðunum frá bekkjarfélögunum sem kennarinn hafði fengið honum fyrir mörgum árum.

 "Þakka þér fyrir að gera þetta,því eins og þú sérð þá skipti þetta hann miklu máli" sagði móðir Magnúsar. Fyrrum bekkjarfélagar tóku undir það og sögðu að þessi listi hefði fylgt þeim öllum gegnum lífið og skipt þá mjög miklu máli. Þetta var eitt af því sem þeim þótti vænst um. Þegar gamli kennarinn heyrði þetta settist hún niður og grét, bæði syrgði hún Magnús og svo var hún hrærð yfir því að hafa snert nemendur sína með þessu uppátæki.

 

Þau opna dyr

Nú er að ljúka heimsókn leikskólasviðs og menntasviðs hér í Boston þar sem skoðuð eru ólík úrræði sem notuð eru hér fyrir einhverf börn.   Með í för eru skólastjórar og aðstoðarskólar skóla í Reykjavík sem sinna börnum með sérþarfir.  Ég veit að við gerum mjög vel við börn við sérþarfir í Reykjavík en það er mikilvægt að vera á tánum og bæta við úrræðum eða þjónustu ef þurfa þykir. 

Á síðu umsjónarfélags einhverfa segir skýrt frá hvað einhverfa er og hvernig hún lýsir sér en þar segir að miða megi við að um 2000 íslendingar séu á einhverfurófinu.   Aukning á einhverfugreiningum er veruleiki en ekki er vitað hvers vegna.  Ein skýring er að greiningartækin séu orðin það nákvæm að önnur þroskahömlun sem áður var sé nú skýrð betur á einhverfurófinu en margir rannsóknarmenn telja hins vegar einhverjar breytingar vera í umhverfinu eða lífeðlislega sem leiða til þessarar aukningar.

Sérstaklega góðar móttökur fengum við hjá NECC (The New England Center for Children) sem er einkarekinn skóli sem hefur byggst upp í rúm 30 ár.   Leiðarljósið þeirra er ,,We open doors" sem mér fannst sérstaklega góð skilaboð.  Í skólanum starfa um 700 starfsmenn og halda utan um 230 börn.  Þeir vinna eingöngu með atferlisþjálfun og hvert barn er með starfsmann með sér.  Markmiðið er að börnin geti sinnt sér sjálf eins mikið og hægt er og með eins litlum stuðningi og hægt er.  Í skólanum eru fjögur ólík kerfi auk háskólaumhverfis fyrir sérkennara.

Fyrst ber að nefna sambýli sem við fengum að heimsækja sem er starfrækt í einbýlishúsum í nágrenni við skólann.  Í hverju húsi eru 6 einhverfir einstaklingar (frá 5-22 ára) og ágætlega er búið að þeim.  Í sambýli búa börn sem eiga mjög erfitt með daglegar venjur og ef foreldri eða foreldrar geta ekki sinnt þörfum þeirra daglega.   Kennarar eru alltaf með eitt barn sem sitt verkefni en þrír kennarar koma að hverju barni.  Á daginn keyra kennarar börnin í skólann þar sem dagskóli er líka starfræktur.

Dagskólinner rekinn í skólanum sjálfum fyrir börn í sambýlisúrræðnu og fyrir börn sem eru keyrð í skólann.   Skólinn er stór og er nýbúinn að fá sundlaug sem allir starfsmennirnir sannarlega stoltir af.  Farið er eftir sérstakri námskrá sem stofnandi NECC vill gera opinbera fyrir alla þar sem í er að finna mjög nákvæmar aðferðir við dagleg verkefni og aðferðir við að þjálfa t.d. samskiptahæfni eða augnsamband.   Í dagskólanum er líka leikskóli fyrir einhverf börn sem er rekinn samhliða leikskóla fyrir börn starfsfólks.  Alltaf er einn starfsmaður með eitt barn og oft fannst manni nóg um hvað allt var kerfisbundið og skipulagt.  Mikil áhersla er lögð á þjálfun og börnin eru þjálfuð í ákveðnum aðferðum eða hæfileikum mjög skipulega og veitt svo umbun fyrir.  Allt er skráð mjög nákvæmlega niður og í hverjum mánuði fer yfirmaður yfir árangur og framfarir barnsins.

Heimaþjónustavar úrræði sem er í boði fyrir börn 0-3 ára.  Í Massachussets eru reglurnar þannig að skólakerfið tekur við börnunum miðað við aldur en ekki þjónustu eins og heima.  Þetta þýðir að Heilbrigðisráðuneytið styður öll úrræði við börn með sérþarfir frá 0-3 ára en frá 3-22 ára eru menntamálayfirvöld með mál barna með sérþarfir.  Síðan tekur velferðarþjónustan við eftir 22 ára.  Því er í boði þjónusta, allan daginn, fyrir einhverf börn heima.  Við fengum að fara heim til eins drengs sem var greinilega búinn að ná mjög miklum árangri.  Eins og við vitum er snemmtæk íhlutun eins og þessi líklegust til að ná bestum árangri.   Kennarar í skólanum sögðu að það væri alltaf hægt að vinna með allan aldur en að eftir 10 ára aldur væri orðið marktækt erfiðara að vinna með einhverf börn.

Skólastofurí hefðbundnum grunnskólum (e. partner classrooms) er úrræði sem eykst hvað hraðast hjá þeim.   Í þessu felst að kennarar þeirra byggja upp skólastofu í hefðbundnum skóla og vinna að því að þjálfa barnið í að vera í hefðbundnum skólastofum.  Þetta er það sem kemst næst skóla án aðgreiningar sem NECC vinnur með og þeir leggja mikla áherslu á að einhverf börn þurfi svo mikið aðhald og skýran ramma að þetta sé það sem virki best í aðlögun að hefðbundnum úrræðum.

Þetta var mikill lærdómur sem við fengum en við vorum Íslendingarnir flestir sammála um að úrræðin væru heldur vélræn og söknuðum að ekki væri myndlist og tónlist notuð til að styðja við börnin.  Litli strákurinn sem við Elísabet hittum heima við var að raula mjög mörg lög og hafði greinilega gaman að tónlist.   Kannski saknaði maður að sjá þau ekki hlæja meira og njóta lífsins en það er erfitt að koma með svona sleggjudóma þegar aðeins er kíkt á einstaka barn í nokkra klukkutíma.

Ég er hins vegar sannfærð um að starfsfólk skólanna okkar í Reykjavík hafi lært mjög margt, hvernig væri hægt að gera hlutina eða hvernig á ekki að gera þá.   Ég, Oddný og Ásta Þorleifs, hinir pólitísku fulltrúar, erum að minnsta kosti miklu vitrari eftir þessa ferð.

Börnin í fyrsta sæti (grein 05.03.08)

Í gær samþykkti borgarstjórn stefnumörkun meirihluta borgarstjórnar í formi þriggja ára áætlunar. Áætlunin er leiðarvísir um forgangsröðun næstu ára og hefur þann tilgang að koma stærri verkefnum í nauðsynlegan áætlunarfarveg. Þriggja ára áætlun setur okkur stjórnmálamönnum ramma sem að krefst þess að við forgangsröðum öllum okkar draumum um betra umhverfi fyrir Reykvíkinga. Forgangsröðunin nú er í þágu yngstu borgarbúanna. Börnin eru sett í fyrsta sæti.

 

Undanfarin 3 ár hefur mikil þensla á vinnumarkaði haft neikvæð áhrif á samkeppnishæfni Reykjavíkurborgar í samkeppni um starfsfólk. Starfsmannavelta hefur sérstaklega hrjáð leikskólana og haft umtalsverð áhrif á þjónustu við börn og umhverfi starfsfólks. Starfsfólk leikskóla hefur tekist hetjulega á við viðvarandi vanda og á mikið hrós skilið fyrir mikla eljusemi og jákvæðni.    Foreldrar hafa fundið fyrir vandanum, inntaka barna inn á leikskóla og í önnur úrræði hefur tafist og sumar fjölskyldur hafa þurft að takast á við skerta þjónustu. Afleiðingar þessa er hækkandi meðalaldur þeirra barna sem hafa aðgang að þjónustu.  

 

Borgarstjórn ætlar að binda enda á þessa bið með þrískiptri áætlun. Í fyrsta lagi verður meginþjónusta borgarinnar við börnin - borgarreknu leikskólarnir - styrktir með því að fjölga rýmum með stækkun skóla í eldri hverfum og með því að bæta við deildum. Þetta er í takt við kröfur um aukinn dvalartíma barna og fjölgun yngri barna í leikskólum borgarinnar. Í öðru lagi er gert ráð fyrir því að taka í notkun glæsilega nýja 5 deilda leikskóla í nýbyggingarhverfum borgarinnar. Vel heppnuð hugmyndasamkeppni um hönnun leikskóla skilaði borginni þremur glæsilegum teikningum af leikskólum framtíðarinnar þar sem tekið var mið af þörfum barna og starfsmanna á 21. öld. Leikskólar munu rísa næstu ár við Árvað í Norðlingaholti, í Úlfarsárdal og á Vatnsmýrarsvæði. Í þriðja lagi munu áætlanir leikskólasviðs gera ráð fyrir að auka val foreldra á þjónustu fyrir allra yngstu börnin þannig að í boði sé fjölbreytt og traust þjónusta við foreldra með börn frá eins árs aldri. Í þessu felst að styrkja annars vegar eftirsótta þjónustu sem nú er í boði en af skornum skammti, líkt dagforeldraþjónustu og einkarekna leikskóla fyrir yngstu börnin en bjóða um leið upp á fleiri úrræði til að fjölga valmöguleikum á þjónustu fyrir foreldra sem byggjast á ólíkum þörfum barna. Gert er ráð fyrir verulegum fjármunum í þessa þjónustu á næstum þremur árum en teknar hafa verið frá stighækkandi fjárhæðir á tímabilinu til viðbótar við stofnkostnað, allt að 400 milljónum króna til að mæta auknum rekstrarútgjöldum vegna þessa.

 

Það er ekki aðeins lögbundin skylda borgarinnar að sinna leikskólamálum á metnaðarfullan og faglegan máta heldur einnig siðferðisleg skylda okkar við samfélagið. Foreldrar eru mikilvægur mannauður á vinnumarkaði og Reykjavíkurborg verður að veita íbúum sínum val um þjónustu svo að foreldrar geti látið drauma sína rætast – hverjir sem þeir eru. Það á að vera eftirsóknarvert fyrir fjölskyldur að búa í Reykjavík. Til þess að svo sé þarf þjónusta við yngstu börnin að vera framúrskarandi.

Skattar og gjöld lækka (Grein 19.02.08)

Í þessari viku var stórum áfanga náð.   Samtök atvinnulífsins og Alþýðusamband Íslands náðu, með mikilli vinnu og virðingu fyrir stöðu hvors annars, saman um launaþróun og forgangsröðun launa.  Mikilvægast við þessa kjarasamninga er að forystumenn atvinnulífsins og ASÍ náðu saman um þá forgangsröðun að setja mest til þeirra sem hafa setið eftir í launaskriði og hafa lægstu launin. Þessir kjarasamningar voru skynsamlegir og mjög þýðingarmiklir og eru forsenda annarra ákvarðana, bæði fyrir efnahagslífið í heild og rekstur fyrirtækja en líka fyrir þá samninga sem koma í kjölfarið. 

Í lok samningalotu kom ríkisstjórnin með jákvætt útspil fyrir hönd skattgreiðenda til að styðja við einstaklinga og fyrirtæki.   Útspil ríkisstjórnarinnar fól meðal í sér sértækar aðgerðir til að bæta stöðu barnafjölskyldna, hækkun bóta og skattleysismarka og aukin framlög til símenntunar. Sérstaklega  ánægjulegt er að sjá að ríkisstjórnin tekur á sama tíma og hún bætir kjör launþega ákvörðun um að lækka fyrirtækjaskatt úr 18% í 15%.   Sumum þykir erfitt að skilja þessa stefnu hægri manna en með því að lækka skatta á fyrirtæki geta tekjur hins opinbera af sköttum einmitt aukist verulega þar sem skattalækkanir virka sem hvati fyrir efnahagslífið til að taka ákvarðanir um aukin umsvif.  Ríkið fær minni sneið af stærri köku í stað stærri sneiðar af minni köku áður. Gott dæmi um þetta er lækkun fyrirtækjaskatta hér á landi úr 33% árið 1995 í 18%. Sú lækkun hefur skilað ríkinu mun meiri tekjum en áður og styrkir fyrirtæki til lengri tíma.    Aðrar sérstaklega jákvæðar aðgerðir ríkisstjórnarinnar eru loforð um frekari  lækkun á tollum og vörugjöldum og  fyrstu skrefin í að afnema stimpilgjöld .  Vonandi verða öll stimpilgjöld afnumin á þessu kjörtímabili enda eru þessi gjöld ósanngjarn nefskattur.

Það er skýrt að aðeins ein ástæða er fyrir því að ríkissjóður getur spilað út svona sterkum aðgerðum inn í kjarasamninga ASÍ og haft áhrif á samninga sem eru framundan.  Ástæðan er sú að ríkissjóði hefur verið stýrt með styrkri hendi undanfarinn áratug með það að leiðarljósi að lágmarka skuldir og hámarka um leið sveigjanleika ríkissjóðs til að mæta aðgerðum eins og þessum í sambærilegu efnahagsástandi sem nú ríkir.   Ábyrg fjármálastjórnun á ríkissjóði er grundvöllur hagsældar og ætti að vera mikilvægasta verkefni stjórnmálamanna að halda í heiðri.

Stundum þarf að hugsa stórt (Grein 06.02.08)

Í menntamálanefnd liggja nú fyrir fjögur metnaðarfull frumvörp menntamálaráðherra um skólastarf.  Undanfarna daga hafa birst í fjölmiðlum ólík sjónarmið umsagnaraðila vegna frumvarpanna.  Áberandi eru sjónarmið sveitarfélaga landsins sem gagnrýna sérstaklega nýja og stóra hugsun í frumvörpunum um menntun kennara sem fela í sér auknar kröfur um menntun kennara á leikskólastigi og grunnskólastigi.  Sérstaklega gagnrýna sveitarfélög, þar með talin Reykjavíkurborg, þá stefnubreytingu að leikskólakennarar eigi að uppfylla sömu menntunarkröfur og grunnskólakennarar.    Gagnrýnin tekur sérstaklega mið af rekstrarsjónarmiðum skóla en eðlilega er að ýmsu að huga til að mæta nýjum kröfum.  Stórum orðum um mikilvægi góðrar kennaramenntunar til að gott skólakerfi verði betra verða hins vegar að fylgja efndir.Við hvert hátíðartækifæri eru störf kennara og framlag þeirra mærð, ítrekað er að meta þurfi störf þeirra að verðleikum með bættum kjörum og þeim þakkað fyrir fórnfýsi þeirra og metnað fyrir hönd þeirra kynslóða sem vaxa nú úr grasi.  Um þessar mundir er sérstaklega rætt um að kennarar þurfi að fá leiðréttingu á launum og í raun virðist verða þjóðarsátt í þeim efnum.  Foreldrar finna heldur betur fyrir mikilvægi þess að leiðrétta þurfi laun kennara enda er viðvarandi mannekla í leikskólum orðin staðreynd og vandinn að færast inn í grunnskóla landsins þar sem ekki er hægt að skerða þjónustu með því að senda börn heim.    Allir eru sammála um að launin eru ekki samkeppnishæf við önnur háskólamenntuð störf í dag.   Þessu þarf að breyta en að auki þarf að breyta umhverfi kjaramála kennara þannig að hægt sé að umbuna starfsfólki eftir gæðum starfa þeirra og atorku.  Það verður að hugsa stórt í skólamálum.  Það þarf að taka stór skref í átt að sveigjanlegra skólahaldi sem gerir kröfur til nemenda og starfsmanna.   Það var stórt skref að gera leikskólann að fyrsta skólastiginu.  Það þarf stórt skref til að krefjast mikillar menntunar af kennurum barna okkar.   En stærsta og mikilvægasta skrefið  er að breyta launaumhverfi kennara.  Það skref þarf að fara að stíga.

Málefnin ráða för (grein 22.01.08)

Reykvíkingar kjósa borgarstjórn á fjögurra ára fresti.   Kjósendur móta skoðun sína út frá mönnum, hugmyndafræðilegri stefnu flokka og einstökum málefnum.  Í borgarstjórnarkosningum árið 2006 var ljóst að mikilvægustu baráttumálin í Reykjavík væru samgöngumál, umhverfismál og málefni eldri borgara.  Flokkarnir sem buðu fram, alls 5 talsins, höfðu allir ákveðin einkenni og stóðu fyrir ákveðna hugmyndafræði, mismikla þó.  Reykvíkingar kusu og höfnuðu þáverandi meirihlutasamstarfi Vinstri grænna, Samfylkingar og Framsóknar.  Skilaboð kjósenda voru að annað mynstur stjórnarsamstarfs tæki völdin í Reykjavíkurborg en R-lista samstarfið sem hafði ráðið ríkjum í 12 ár og lent í miklum skakkaföllum eftir fráhvarf Ingibjargar Sólrúnar.Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurinn hófu samstarf eftir kosningar á grundvelli málefna.  Mörg mjög góð verk voru framkvæmd strax eða komin í farveg.   Frístundakortið, lóðir á kostnaðarverði, lækkun leikskólagjalda, frítt í strætó, græn skref í Reykjavík og sveigjanlegra skólastarf voru meðal þeirra verkefna sem fóru í framkvæmd.   Gagnrýnin var helst sú frá flokksfólki að búið væri að uppfylla öll loforðin of hratt -  svo mikill var hugurinn í borgarfulltrúum nýs meirihluta.  En þá kom byltan. Bylta sem varð vegna ágreinings innan meirihlutans um hvernig staðið var að málum í svo kölluðu REI máli“. Meirihlutinn féll.Björn Ingi valdi að yfirgefa Sjáflstæðisflokkinn þrátt fyrir afar farsælt samstarf og samveru og tók þátt í hreinu valdaráni með svikum sínum.  REI-listinn, meirihluti fjögurra flokka, varð til um völd í borginni.  Enginn málefnasamningur var gerður og engin sýn kynnt borgarbúum.   Meirihlutinn var búinn til í kringum alls kyns klúður í kringum Orkuveitu Reykjavíkur en í 100 daga gerðist síðan ekkert í málefnum REI.  Strax var ljóst að mikil mistök voru að gera ekki málefnasamning.  ,,Pólitík hins daglega lífs“ sagði Dagur B. Eggertsson borgarstjóri um nýjan meirihluta.   Lausnir í ágreiningsmálum voru að biðja menntamálaráðherra að skera sig úr snörunni í skipulagsmálum.  Borgarbúar höfðu aldrei neina trú á að þessi fjögurra flokka meirihluti án málefnaskrár ætti sér mikla framtíð.   Greinilegt var að Ólafur F. Magnússon var ósáttur við málefnaleysi REI listans enda mjög trúr sínum hugmyndafræðilegum sjónarmiðum.  Fulltrúar Samfylkingarinnar, Vinstri grænna og Framsóknarflokksins segja nú að samstarfið hafi verið afar gott þrátt fyrir að Ólafur hafi á mörgum tímapunktum látið í ljós óánægju, bæði opinberlega og við aðra borgarfulltrúa. Samstarfsmenn Ólafs vanmátu á sínum 100 dögum að ólíkt þeim gat Ólafur ekki sætt sig við valdabandalag í stað málefnabandalags. Nýr meirihluti varð til á mánudag.   Hann vinnur út frá stefnu tveggja flokka sem eiga í raun meira sameiginlegt hugmyndafræðilega en þeir flokkar sem myndað hafa meirihluta í borgarstjórn Reykjavíkur síðustu 14 árin.  Frjálslyndi flokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn munu ­afstýra því að næstu mánuðir og ár verði það tímabil aðgerðarleysis sem einkenndu störf meirihlutans sem nú er fallinn.